Gure jarduna

Gazteak esku-hartzeko eremu estrategikoa dira estatu askorentzat. Saharako gizarte errefuxiatuaren kasuan, ezinbestekoa da arreta gazteen kolektiboan jartzea, kontuan hartuta erresistentzia-gaitasuna galtzea eta biztanleriak jasaten duen higadura, gero eta bizi-baldintza zailagoen ondorioz. Fronte Polisarioak Saharako kausaren betebehar gisa hartzen du gazteriari arreta berezia jartzea, politika orokorraren zutabe eta nazio-kezken gune gisa.
Era berean, gure elkartearentzat, gazteak lehentasunezko esku-hartze kolektiboa dira, bai lankidetza-proiektuetan, bai sentsibilizazio- eta eragin-proiektuetan.
2014. urteaz geroztik, gure lana gazteen kanpamentuetako egoera, interesak, eskariak… ezagutzea izan da, eta bizi kalitatea hobetzeko politikak ezartzen laguntzea, bizi duten testuinguruan. Horretarako, 2014an, lehen azterlan soziologikoa egin zen, eta hori izan da SEADen Lehen Gazte Plana garatzeko oinarria. Plan horrek 2019-2023 urteak biltzen ditu, eta Saharako gazteentzako estrategia bat ezartzea zuen helburu nagusi, Gazteriaren Batzorde Nazionaleko eragileen artean ezarri beharreko ekintza koordinatuekin. 2023an, Saharako gazteen egungo egoerari buruzko diagnostiko berri bat lantzen ari gara, ia 10 urte igaro baitira aurrekotik, eta egoera eta testuingurua nabarmen aldatu dira.
Aldi berean, Gazteria eta Kirol Ministerioaren Gazteria Zuzendaritza indartzeko lan egin da, kideak sustatuz eta trebatuz. Halaber, Gazteria Planean jasotako ekintza batzuk babestu dira, bereziki aisialdiko eta denbora libreko ildo estrategikoari lotutakoak.
Horretarako, laguntza ematen zaio Saharako Scout eta Haurren Erakundeari bere funtzionamendurako, gaikuntzen bidez eta arreta berezia jarriz nerabeekin dauden aisialdi-taldeei. Betiere balio positiboak sustatuz, hala nola ekitatea, inklusioa, ingurumenarekiko errespetua, boluntariotza, etab.

Elkarteak konpromiso sendoa du emakume sahararrei beren ahalduntze-prozesuan laguntzeko, maila guztietan, prestakuntzaren bidez, langileentzako pizgarri ekonomikoen bidez, beren ordezkarien sendotze politikoaren bidez, bai maila nazionalean bai nazioartean, emakumeen etxeen funtzionamendua mantenduz, Dajlako Lanbide Heziketako eskola mantenduz eta lurralde okupatuetan giza eskubideen defendatzaileei lagunduz.
2005ean, hainbat udalen, gizarte-erakunderen eta beste euskal administrazio batzuen ahaleginari esker, Saharako Emakumeen Batasun Nazionala (UNMS) Babesteko Euskal Sarea eratu zen, emakume sahararrei esparru publikoan eta erabakiak hartzeko guneetan leku propioa lortzeko borrokan laguntzeko konpromisotik abiatuta. Berezko erakunde juridikorik ez duenez, Euskal Sarearen jarduerak eta proiektuak kideen bitartez gauzatzen dira, eta koordinazio teknikoa, berriz, Arabako SEADen Lagunen Elkarteak gauzatzen du.
Euskal Sarearen eta UNMSren arteko lankidetzaren ezaugarri nagusia emakumeen etxeak dira, eta euskal emakumeen eta saharar emakumeen artean esperientziak partekatuz hasitako prozesu baten emaitza izan zen. Etxeen esperientzia 2006an hasi zen, Smarako wilayako emakumeen etxea irekitzearekin batera. Ondoren, Dajla, Aaiun eta Auserdekoak ireki ziren hurrengo urteetan, eta, ondoren, 2014an, okupatutako El Aaiungoa, kasu honetan ASVDHko emakume-talde baten ekimenez. Etxe hori, ordea, 2017ko abenduan itxi behar izan zuten, poliziaren presioengatik. Kanpamenduetako emakumeen azken etxea Bojadorren ireki zen eta erakundearen egoitza da. Emakumeen etxeak emakumeen berezko espazio gisa sortzen dira, jaimatik eta konbentzionalismoetatik kanpo, emakume gisa dituzten kezka, amets, erronka eta proiektuei aurre egiteko.
2019tik aurrera, ahalduntze-eskola ere jarri zen abian, langile taldeen trebetasunak indartzeko programekin, sahararren eskariari erantzuteko; izan ere, sahararrek ahalduntze-prozesuak aurrera eramateko tresnak ematea aldarrikatzen zuten.
Gainera, elkarteak Dajlako Lanbide Heziketako eskola babesten du. Eskola horrek emakumeei lan munduan sartzen laguntzeko eginkizuna betetzen du, hainbat lanbidetan emakumeak trebatuz. Laguntzaren ardatza eskolako langileen pizgarri ekonomikoa bermatzea da, beren lan profesionalak egin ditzaten, bai eta prestakuntza garatzeko baliabide materialetarako sarbidea bermatzea ere.

Errefuxiatutako familia saharar gehienak bizirik irauteko nazioarteko laguntza humanitarioaren mende daude. Elikadura-gabezia egiturazko arazo bihurtu da, aurrekaririk gabeko elikagaien prezioen igoera eta laguntza humanitario gelditu baten ondorioz. Aljeriako hamadaren baldintza klimatologikoen arabera oso zaila bada ere, elikagaien segurtasunerako proiektuekin Elkarteak SEADen Gobernua babesten du mendekotasun hori arintzeko ahaleginetan.
Horregatik, oinarrizko saskiari gehitzen zaion elikagaien erosketaz gain, moringa ere sartu da, mineralen, bitaminen eta proteina begetalen iturri dena, eta “Hossein Tamek” hegazti-etxaldean ekoiztutako oilo-arrautzak erosi eta banatzen laguntzen da, proteina-ekarpena hobetzeko.
2016. urteaz geroztik, Elkarteak laguntza eman dio Garapen Ekonomikoko Ministerioari Bugarfako baratze nazional zaharrean moringazko zuhaitz zelai bat ezartzeko, eta martxan jarri du Moringako Prozesatze Zentroa, “ekainaren 9an” kokatua. Zentro horretan, hautsetan bildutako moringa-hostoak prozesatzen dira, elikagaien segurtasunari buruzko Europako arauen arabera. Gainera, moringa-hostoen hautsaren kontsumoak anemia-indizeak murriztean duen eragin positiboa frogatu duen azterlan bat egin da bularreko emakumeen artean. Azterlan hori Ekonomiaren Garapen Ministerioak gauzatu du, Smarako eskualdeko osasun-zuzendaritzarekin lankidetzan.
Errefuxiatu-egoeran, familia sahararrek beren elikadura-ohiturak egokitu behar izan dituzte nazioarteko erakundeek bidalitako elikadura-laguntzara. Baina eskura dituzten elikagaien kantitateaz eta kalitateaz gain, elikadura-ohiturek nutrizio-egoera zehaztu dezakete. Elkarteak elikadurari buruzko bi gida praktiko sortu ditu bere lan-koadernoekin, eta batez ere emakumeei zuzendutako elikadurari buruzko hezkuntza-programak garatu ditu kanpamentuetan. Halaber, “Ahmed Abdel-Fatah” erizaintza-eskolako irakasleei zuzendutako elikadura-eskuliburua egin da kanpamentuetan.

Garraio-sistema funtsezko faktorea da errefuxiatuei eta Saharako familia nomadei ura, elikagaiak eta garbiketa-produktuak eman ahal izateko.
2000. urtetik aurrera, Elkarteak kanpamentuetako garraio publikoaren sistema hobetzeko programa hasi zuen. Garraio publikoari laguntzeko programa integral hau, Garraio Ministerioarekin koordinatuta egina, 4 ildo estrategikoren inguruan garatzen da:
– Ibilgailuen flota berritzea, azken urteotan garapenerako laguntza-murrizketek eragin handia izan baitute. Elkarteak kamioi artikulatu berrien eta bigarren eskuko kamioien bidalketak egin ditu, baita ur-zisterna berrienak, erregai-kamioi berri batenak eta etxeko hondakinak biltzeko kamioi berrienak ere.
– Ibilgailu-flota mantentzea eta konpontzea, haren balio-bizitza luzatzeko. Horretarako, 2017an, injekzio elektronikoko motorren tailerra berreraiki zen, aurreko urtean sute handi batek suntsitutako Gazuaniko gunearen zati dena. Urtero, funtzio publikoari atxikitako ibilgailu astunak eta arinak mantentzeko eta konpontzeko beharrezkoak diren suntsikorrak eta ordezko piezak (iragazkiak, olioa, gurpilak, etab.) ematen zaizkie tailerrei. Era berean, lantegi-kamioi bat erosi da Garraio Ministerioarentzat, gainerako tailerrek ematen dituzten zerbitzuei laguntzeko.
– Teknikarien etengabeko prestakuntza eta motibazioa. Ibilgailuetan teknologia berriak eta sistema modernoagoak sartzeak tokiko langileak etengabe birziklatzea eskatzen du. Gasteizko profesionalen laguntzarekin, mekanikari sahararrek erronka tekniko berri horiei erantzun ahal izateko gaikuntzak egiten dira.
– Erregai garbiaren hornidura funtsezko faktorea da administrazio publikorako eta, oro har, kanpamentuen funtzionamendu egokirako. 2000ko hamarkadaren erdialdean, Elkarteak gasolindegi bat eraiki zuen wilaya bakoitzean, ibilgailu guztiak erregaiz hornitzeko. Urteetan erabili ondoren, ponpatzeko eta iragazteko ekipoak berritu dira eta biltegiratzeko ahalmena handitu da. Erregaietarako zisterna-kamioi bat ere erosi dute.

2019an, Elkarteak ingurumen-osasunaren sektorean identifikazio lana egin zuen, oro har, eta, bereziki, etxeko hondakinak kudeatzeko sistema, bere arazoekin, hala nola bilketa-puntuen garbitasun falta, eta zabortegien egoera, gaixotasun-bektoreen foku izaten dena .
Helburu nagusia zabor-hondarrekin eta hildako animaliekin lotutako gaixotasunen eta izurrien arriskuak murriztea da. Helburu hori lortzeko, Elkarteak Ur eta Ingurumen Ministerioari laguntza eman zion, ospitaleetako, eskoletako, kontsultategietako eta zabortegietako fumigazioez sortuz. Hildako animaliak biltzeko tokietako desinfekzioez ere arduratzen da, baita Dajlako eta El Aaiungo wilayetako familia-putzuen desinfekzioaz ere. Bestalde, uraren eta ingurumenaren 29 batzordeetako bakoitza sendotzen dugu, pizgarriak ordainduz eta ingurumen-osasuneko jardueretan soilik aritzen den daira bakoitzean emakume bat trebatuz.
Bojadorreko wilayan etxeko hondakinak biltzeko sistema erdi-selektibo bat antolatuz, Elkarteak pauso bat gehiago eman du ingurumen osasungarriago baterantz. Sistema horrek plastikozko ontziak eta edukiontzi bereizietan utzitako etxeko gainerako hondakinak bereizita biltzea aurreikusten du. Bojadorreko hiru dairetako ingurumen-osasunaren ardura duten emakumeek lagundutako Ingurumen Osasuneko Unitatea arduratzen da birziklatze-sistema hori kudeatzeaz. arduratuko den ingurumen-osasuneko unitate bat

Eragin politikoa da gure elkartearen helburu garrantzitsuenetako bat, eta lehentasuna du arlo honetako lanean. Gure ikuspuntutik, Saharar Herriak jasaten duen gatazkak jatorri politiko argia du eta, beraz, konponbidea politikoa baino ezin dela izan uste dugu.
Saharar herriak pairatzen duen egoera, okupaziotik eta errefuxiatu-kanpamentuetako deserritik hasi eta lurralde okupatuetako errepresioan amaitzen dena, aldatu daitezkeen eta aldatu behar diren erabaki politiko zehatzetan oinarritzen da.
Gure ustez, Espainiako Estatua, bertako gobernuak eta horiek babestu dituzten alderdi politikoak dira Saharako gatazkaren erantzule nagusiak, eta justizia eta ordaina eskatzen ditugu egungo egoerara eraman duten politikengatik. Eskatzen dugu Espainiako Estatuak onar dezala bere egungo erantzukizuna eta erantzukizun historikoa, eta horren arabera joka dezala.
Horrela, tokiko, estatuko edo nazioarteko ekintza eta proposamen kolektiboak parte hartzen eta bultzatzen ditugu, hala nola sinadurak biltzea, ikerketak, agerraldiak, mozioak eta legegintza-ekimenak, lobby ekintzak, salaketa publiko eta judizialak, manifestazioak, etab. Ekintza horien guztien artean, legebiltzar-talde ezberdinei eta, bereziki, Eusko Legebiltzarreko Bakea eta Askatasuna Saharar Herriarentzako taldeari ematen diegun babesa nabarmentzen dugu.
Horrela, besteak beste, udalei, Batzar Nagusiei, Eusko Legebiltzarrari, Europako Parlamentuari, NBEko Deskolonizazio Batzordeari edo NBEko Giza Eskubideen Kontseiluari interpelatu diegu, eta gure asmoa da horien guztien aurkako presioari eustea Saharar Herriak eskubide guztiak berreskuratu arte.
Lan horren eragile nagusi gisa, Saharako Ordezkaritzaren Bulegoa (ORS) babesten dugu Euskadin. Bulego hori Saharako Herriaren Gobernuaren mende dago, eta hari dagozkio Saharako herriaren politika- eta ordezkaritza-lanak. ORSek kudeatzen du, halaber, EAEn bizi diren herritar sahararren arreta, bai eta Mendebaldeko Saharako lurralde okupatuetan edo Tindufeko eskualdean (Aljeria) errefuxiatuta dauden sahararren lankidetza eta laguntza humanitarioa bultzatzea ere.

https://www.polisarioeuskadi.eus/

SEADen Lagunen Elkartetik ulertzen dugu gizarte-mobilizazioa gizarte-eraldaketara iristeko tresna bat dela. Horrela, Saharako herriak pairatzen duen gatazkari irtenbide politikoa emango dion gizarte bidezkoago bateranzko aldaketaren protagonistak bilakatuko dira.
Kalea mobilizazio horietarako espazio gisa irudikatzen dugu, sarearen bidez egin daitekeen lan guztia ahaztu gabe, betiere azken horrek kalea elkargune gisa ordezkatzen ez badu.
Esan dezakegu Arabako SEADen Lagunen Elkarteak, beste elkarte askorekin batera, Saharar Herriaren kausa Arabako biztanle ugarik ezagutzea ahalbidetu duela. Hala ere, urteen joanak eta gatazkaren “stand by” posizio faltsuak belaunaldi berriek hain presente ez izatea eragin dute. Mobilizazio sozialarekin borroka egin nahi dugu XXI. mendean okupazio baten ondorioak jasaten jarraitzen duen herri bat dagoela ahaztu ez dadin.
Mobilizazio sozialarekin, era berean, euskal herritarrek Saharar Herriarekin duten elkartasuna ikusaraztea nahi dugu, eta, epe ertainean, Mendebaldeko Saharako lurraldearen gaineko gatazkari konponbide justu eta iraunkorra emateko behar den presio politikorako estrategian positiboki lagunduko duten herritarren jarrera sortzea.